Deze website gebruikt cookies die nodig zijn om de website te laten functioneren. Daarnaast gebruiken we cookies die op anonieme wijze het gebruik van de website bijhouden. Onze cookies dienen nadrukkelijk niet om je te volgen of om je iets te verkopen.
De bermen in Zuid-Holland komen tot bloei
Een maaibeleid voor duurzaamheid en circulariteit
De provincie draagt zorg voor 647 kilometer aan provinciale wegen en bermen. In onze bermen staan bomen, gras en beplanten die allen een bijdrage leveren aan het leefgebied van planten en insecten. Helaas gaat het niet goed met de insecten in de wereld. Daarom hebben we in 2016 ons bermbeleid aangepast en zijn we begonnen met het ecologisch beheren van onze bermen.
De afdeling Dienst Beheer Infrastructuur (DBI) is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud aan de provinciale assets, waaronder (vaar)wegen, oevers, bruggen, sluizen, viaducten, tunnels, duikers en ook de bermen. In dit artikel vertellen collega’s Martine Lemson, Aat van Ek, Olga Kempen en Joost Smits over hun werk.
Een nieuwe speler
Martine, adviseur en assetcoördinator team groen: “Drie jaar geleden heeft de afdeling besloten om het groen los te koppelen van de wegen. Er is toen een speciaal assetteam groen opgezet, omdat biodiversiteit een steeds grotere rol speelt. Ik heb destijds de kans gekregen om hiermee aan de slag te gaan als coördinator. Het aanpassen van het maaibeleid is het eerste project waarmee we aan de slag zijn gegaan.” Als provincie willen we onze grond aantrekkelijk houden voor insecten, daarom stelden we een beleid vast om onze bermen ecologisch te beheren. Er wordt minder gemaaid, het maaiafval wordt meegenomen en er wordt een gebiedseigen zaadmengsel ingezaaid na groot onderhoud aan een weg of berm. Waar we voorheen de hele berm regelmatig maaiden, zijn dat nu alleen de optelstrook en zichthoeken langs de weg. Joost, projectleider: “Deze moeten kort zijn voor de verkeersveiligheid. Dat staat bij ons altijd voorop. De rest van de berm wordt ecologisch beheerd. Dat betekent slechts twee keer per jaar maaien en het maaisel meenemen.”
Voedselarme grond
Eerder bleef het maaiafval liggen, waardoor de grond voedselrijk is geworden. Hierin groeien ongewenste soorten zoals akkerdistels en Jakobs kruiskruid goed. Om planten een kans te geven, is het nodig geweest om de bodem eerst te verschralen. Dit heeft er op korte termijn voor gezorgd dat de bermbegroeiing en ongewenste soorten hoger kwamen te staan. Joost: “Het nieuwe maaiplan heeft er in het begin voor gezorgd dat de bermen er nogal rommelig uitzagen. We hebben daarom omwonenden geïnformeerd waarom we dit doen.” Zodra de grond voedselarmer is, krijgen bloeiende planten en kruiden meer kans. De berm komt tot bloei. Martine: “Je rijdt door je eigen werk heen, dus het is extra leuk om te zien dat de berm zich aan het ontwikkelen is.”
We gaan (minder) maaien
Het voedselarmer maken van de grond heeft ongeveer 6 jaar geduurd. Olga, adviseur groen: “Inmiddels zit de realisatiefase van het bermbeheer erop, dat betekent dat we alle provinciale bermen nu ecologisch beheren. In april starten de vaste aannemers van de provincie met een zogeheten veiligheidsronde, waarbij rotondes, kruispunten en zichthoeken worden gemaaid om de verkeersveiligheid te waarborgen. De jaarlijkse twee maairondes vinden plaats in juni – juli en september – oktober.”
Elke weg een eigen maaiplan
Het ecologisch beheren van bermen vraagt natuurlijk ook om een passende maaimethode. Elke provinciale weg heeft daarom een eigen maaiplan. Het is maatwerk, waarbij voor elke weg een maaitekening is gemaakt. Ook wordt bij voorkeur een schotelmaaier en opraapwagen gebruikt. Lichte en kleine machines of zwaardere machines met extra-lage drukbanden zorgen ervoor dat de bodem en de planten met rupsen en eitjes gespaard blijven. Het maaisel blijft na het maaien een paar dagen liggen, zodat de insecten de kans krijgen om eruit te kruipen. Daarna neemt een opraapwagen het maaiafval mee.
"Je rijdt door je eigen werk heen, dus het is extra leuk om te zien dat de berm zich aan het ontwikkelen is."
Bermzeep
Ook het maaiafval krijgt een juiste bestemming. De provincie maait per jaar ongeveer 10.000 ton aan gras van bermen. Hiervoor werd naar een circulaire bestemming gezocht. Het team is de samenwerking aangegaan met start-up Spaak Circulair Solutions. In een pilot onderzoeken we hoe dit maaisel gebruikt kan worden voor duurzame producten, zo is er bijvoorbeeld al zeep en bodemverbeteraar ‘biochar’ ontwikkelt. Hierdoor loopt water beter weg in de bodem en gaan planten beter groeien. Aat, kernteammanager vertelt: “We merken bij onze rotondes dat planten daar soms niet goed groeien. We gaan de bodemverbeteraar binnenkort ter experiment gebruiken als grondstof voor begroeiing, bij de aanleg van een nieuwe rotonde.” Ook is het mogelijk dat medewerkers van de provincie binnenkort aan een bureau zitten dat gemaakt is van bermmaaisel. Het bermmaaisel wordt door de start-up geperst en gedroogd. Het resultaat zijn vezelplaten zo sterk als hout. Daar kun je vervolgens van alles mee maken, zelfs bureaus voor op het provinciehuis.
Domino-effect
De berm stopt natuurlijk niet bij de provinciegrens. Een aantal gemeentes, zoals Krimpenerwaard, nemen het ecologische bermbeheer over. Joost: “Gemeentes vragen regelmatig of we hen kunnen helpen, want zelf zo’n proces opzetten is best ingewikkeld. Iedereen die interesse heeft in onze aanpak bieden wij alle middelen aan, van het delen van het bermbeleid tot aan zaaimengsels”. Dat andere organisaties om advies vragen, is precies het domino-effect waar het team op had gehoopt. Hoe meer bermen ecologisch beheerd worden, hoe meer leefgebied voor de insecten.
Echte aanpakkers
Martine: “Het uitdagende aan mijn werk is dat we een bepaald werkgebied hebben, zoals de berm, waar we meerwaarde creëren voor de omgeving.” Nu het maaibeleid is afgerond, gaat het team aan de slag met het bomenbeheerplan en de faunavoorzieningen. “We zijn echte aanpakkers. Zuid-Holland is de meest dichtbevolkte provincie en dat brengt uitdagingen met zich mee. Als je daarvan houdt, dan zit je hier goed.”
“Al 20 jaar in trouwe dienst en nog elke dag pak ik met veel plezier nieuwe projecten op”Lees het verhaal van Ed!
Natuurnetwerk Nederland: werken aan het versterken en aanleggen van natuur
Onze collega’s Janneke, Marleen, Sander en Donald delen hun ervaringen
Lees hier het artikel!