Deze website gebruikt cookies die nodig zijn om de website te laten functioneren. Daarnaast gebruiken we cookies die op anonieme wijze het gebruik van de website bijhouden. Onze cookies dienen nadrukkelijk niet om je te volgen of om je iets te verkopen.
Omgevingsbeleid: van lijvige rapporten naar 875.328 database-entries
Beleid wordt steeds meer data
De provincie Zuid-Holland automatiseert als eerste organisatie in Nederland het ontwikkelen en vastleggen van beleid. Aanleiding voor dit enorme project is de Omgevingswet. In 2021 treedt deze in werking, een wet die alle wetten en regels in het fysieke domein samenvoegt. Het fysieke domein is de leefomgeving, alles wat je om je heen ziet. De provinciale taken richten zich vooral op dit domein. We stellen bijvoorbeeld uitstootnormen vast voor zware industrie, wegen af of een nieuwe woonwijk gebouwd mag worden op landbouwgrond, zorgen voor een goede kwaliteit van zwemwater en onderhouden provinciale wegen.
Met de Omgevingswet wil de overheid de regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigen en samenvoegen. Doelen van deze samenvoeging zijn regels over de leefomgeving inzichtelijker en voorspelbaarder maken en het versnellen en verbeteren van besluitvorming.
De nieuwe Omgevingswet en de provincie
Op dit moment is het een enorme klus om uit te zoeken of wat jij wil – bijvoorbeeld een huis bouwen – ook mag. Je vraagt een bouwvergunning aan in het omgevingsloket. Je krijgt dan te horen of je jouw geplande huis mag bouwen volgens de regels van het Rijk. Je moet dan nog bij de gemeente checken of jouw geplande huis past in het bestemmingsplan en uitzoeken of de provincie of het waterschap regels heeft waaraan jouw geplande huis moet voldoen. Dat kost veel tijd en moeite. Dat moet eenvoudiger. De overheid beseft zich steeds meer dat we technologie slim in kunnen zetten om de kloof tussen overheid en maatschappij te verkleinen. Resultaat van de Omgevingswet is dat je straks in één portaal alles digitaal kunt (aan)vragen en één antwoord krijgt waarin de regels van alle overheden (rijk, gemeente, provincie en waterschap) zijn verwerkt. Dat lijkt als burger aan de voorkant heel logisch, maar vraagt aan de achterkant om veel afstemming en professionalisering tussen en binnen de overheden, om samen binnen een redelijke termijn en met een zo duidelijk mogelijk antwoord een (aan)vraag af te handelen.
De provincie Zuid-Holland pakt door
De provincie gaat in het digitaliseren en automatiseren van omgevingsbeleid veel verder dan de standaarden die het Rijk voorschrijft. Met een klikbare pdf en een website voldoe je aan de minimale eisen. Maar de provincie Zuid-Holland kiest voor de aanval, en is gestart met een project om één grote database te ontwikkelen waarin al het relevante beleid is opgenomen en terug te vinden. Aron Duindam (beleidsmedewerker omgevingsbeleid): “De provincie schrijft regels en beleid om maatschappelijke doelen als meer windenergie, meer biodiversiteit, behoud van natuur, bereikbare steden te helpen bereiken. Dat schreven we in het verleden altijd heel mooi op, maar weinig burgers en bedrijven kenden het beleid en leefden er daarmee naar. Als je echt verschil wilt maken in de samenleving, moet je je regels en beleid transparant naar de samenleving toe brengen. Met andere woorden, dan moet je ervoor zorgen dat ze ook gebruikt kunnen worden.” Coen van de Bovenkamp (zelfstandig UX designer): “Toen ik in dit project startte dacht ik: deze provincie gaat verder dan andere organisaties. Al het provinciale beleid in een database stoppen is uniek en een enorm grote operatie.”
Van teksten schrijven naar database opbouwen
We zijn twee jaar geleden gestart met het vullen van de database met al het provinciaal beleid. Waar beleid vroeger een A4 met tekst met allemaal alineakopjes was, zetten we nu zeer beknopte stukjes tekst met één deelonderwerp in een tekstveld en slaan die op in de database. Zo kun je de zeer omvangrijke en complexe database heel veel verschillende vragen stellen en krijg je een voor jou op maat gemaakt antwoord.”
Al het provinciale beleid staat nu als (beleid)regels in een database. We zetten op deze manier de mogelijkheden die (data)technologie biedt in om ons beleid nóg beter te maken. Je kunt zo namelijk heel veel verbindingen tussen verschillende beleidsonderwerpen leggen en beleid integraal aanpassen. Het belangrijkste doel is het vergroten van de inzichtelijkheid en toegankelijkheid van het provinciale beleid.
In huis ontwikkelen
De database en viewer ontwikkelen we zelf. We hebben de markt uitgevraagd en kregen van meerdere partijen de reactie dat een dergelijke database of viewer nog niet bestaat. Omdat dit project zich zodanig op het snijvlak van beleid en IT afspeelt, hebben wij ervoor gekozen om onder eigen regie IT-expertise voor dit project in te huren. Zo weten we zeker dat ons doel bereiken: beter beleid maken en dit transparanter delen met de buitenwereld door IT-oplossingen te gebruiken.
Mitchell Hendriks (oud-trainee): “Dit is echt een 3.0 versie van beleid maken, we gooien de huidige werkwijze radicaal om.”
Als je wilt weten welke maatregelen de provincie neemt, welke provinciale regels je je aan moet houden en wat de provincie belangrijk vindt, kun je terecht in de viewer Omgevingsbeleid Zuid-Holland. In de viewer kun je zoeken op termen en zoeken op de kaart van Zuid-Holland. Via een trefwoord zoek je naar bepaalde teksten uit de provinciale regels en door op de kaart te klikken zie je welk beleid en welke regels gelden in een bepaald gebied.
Aron: “Omdat we nu al aan de eisen van het Rijk kunnen voldoen, kunnen we echt gaan experimenteren om de transparantie van ons beleid nog beter te maken. Daarbij hoort fouten maken. Mitchell en Coen zijn hier omdat we bij de ontwikkeling van de viewer vorig jaar grandioos op ons bek zijn gegaan.”
Twee jaar geleden is met een team van beleidsmakers een raadpleegomgeving gemaakt waar je alle beleidsinformatie in kon zien. We dachten dit samen met gebruikers te hebben ontwikkeld, maar we hebben verkeerd ingeschat wat dat betekent. We hebben gebruikers laten zien hoe de viewer eruit komt te zien en ze erdoorheen laten klikken, maar als zij zelfstandig in de raadpleegomgeving moesten werken waren ze al snel de weg kwijt. Mitchell startte in 2018 bij ons als trainee en liet ons inzien dat de viewer misschien goed in elkaar zat, de data betrouwbaar was en alles werkte, maar omdat gebruikers er niet mee overweg kunnen de viewer zijn doel voorbijschiet.
Aron: “Mitchell en ik hebben toen Coen als UX-designer ingehuurd om de ‘voorkant van de viewer’ opnieuw te gaan uitdenken en ontwerpen. Daarnaast hebben we drie ontwikkelaars aangetrokken, één voor de front-end, een voor de back end (de database) en een die de API schrijft.“
Tijd voor design thinking
Mitchell: “Ik ben op zoek gegaan naar een methodiek die ons de mogelijkheid gaf de viewer echt vanuit de gebruiker te ontwikkelen. Ik kwam uit op design thinking, dat gaf ons een goede basis om ons ontwikkelproces in te richten. We hebben de behoeften van de gebruikers vastgelegd en getoetst. We hebben geprobeerd de huidige raadpleegomgeving te verbeteren, maar het bleek al snel dat de huidige raadpleegomgeving in de weg stond aan nieuwe ideeën. De bestaande raadpleegomgeving hebben we daarom losgelaten. Door opnieuw te beginnen gaven we gebruikers veel meer ruimte om aan te geven hoe de viewer eruit moest komen te zien. We ontwikkelen nu een nieuwe, meer gebruiksvriendelijke viewer die de oude raadpleegomgeving gaat vervangen.”
Prototypen testen
Na het in kaart brengen van de wensen van gebruikers zijn snel prototypen gebouwd en getoetst bij de gebruiker, zoals dat past in de design thinking methodiek. Coen: “In Sketch heb ik op basis van de ideeën schermen ontworpen. Eigenlijk zijn het klikbare plaatjes, als je ergens op klikt ga je naar een volgend plaatje, maar er zit nog geen werkende website achter. Omdat ik de plaatjes opmaakte met een systeem lay-out, hadden mensen echt het idee dat ze al naar een werkende viewer keken. Op dit moment testen we de prototypen. De klikbare plaatjes moeten ook echt gaan werken. De front-end ontwikkelaar is de viewer nu aan het bouwen, en samen met de backend-ontwikkelaar en de API-ontwikkelaar zorgt hij dat de database de juiste data bevat en op de juiste wijze aan de viewer gekoppeld is. We werken zo toe naar de implementatie. De raadpleegomgeving die nu online is wordt gebruikt totdat de nieuwe viewer klaar is.
De toekomst van beleid maken verandert bij de provincie met IT-mogelijkheden. Aron: “Ik voel me als beleidsmaker geen vreemde eend in de bijt bij IT’ers. Ik vind het juist een heel logische combinatie. IT’ers en beleidsmakers hebben verschillende manieren van kijken naar de wereld en de samenleving. Als je die dichterbij elkaar kan brengen kunnen we volgens mij oplossingen vinden voor de maatschappelijke problemen waar we nu mee te maken hebben. Daar is de DSO-viewer een mooi voorbeeld van.”
Contact
We hebben niet altijd concrete IT-vacatures op deze site staan. We zijn wel altijd geïnteresseerd in contact met goede kandidaten. Dus als er geen vacature voor je open staat, kun je contact opnemen met Martine. Dan kunnen we samen jouw mogelijkheden bij de provincie bespreken.